Media daneze “Information” ka udhëtuar drejt Preshevës, aty ku ka regjistruar një dokumentar në lidhje me jetën që komuniteti shqiptar bën në këtë territor të Serbisë. Vuajtjet dhe vështirësitë e të rinjve janë gjërat që shqetësojnë në këtë tokë shqiptare, të cilët dita ditës emigrojnë drejt Evropës për një jetë më të mirë.
Gjithsesi shpresa e preshevarëve është që një ditë qyteti i tyre të bashkohet me Kosovën dhe territor me popullatë serbe t’i kalojë Serbisë, një temë që është ndër më të diskutuarat në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë. Personazh qendror i këtij reportazhi është 25-vjeçari shqiptar Sadri Aliu dhe disa nga miqtë e tij.
Dokumentari i shkruar nga media daneze:
“Në një enklavë shqiptare në Serbi, pak kilometra nga Kosova, ëndërron një shqiptar i ri dhe miqtë e tij për liri dhe njohje. Serbia dhe Kosova po negociojnë një kufi të ri për të hapur rrugën për vendet për t’u bashkuar me BE, por ka frikë se mund të hapë plagët e luftës civile të reja”, fillon shkrimin gazeta daneze “Information”, përcjell “Koha Jonë”.
“Gangsterët e rrugëve janë kaq të mëdhenj sa që është pothuajse e pamundur të flitet së bashku në një klub, por meqë nuk ka asgjë për vallëzim, aktivitetet janë të kufizuara për të pirë, konsumuar duhan dhe biseda me zë të lartë. Ne jemi në Preshevë, një enklavë shqiptare në Serbinë jugore, vetëm 15 kilometra nga Kosova.
Sadri Aliu, një student shqiptar për Teknologji Informacioni me flokë të prerë shkurt dhe një gjerdan argjendi të rëndë, ndez një cigare tjetër para se të ketë tymosur atë të vjetrën. Miqtë e tij shpërthejnë në të qeshura kur shohin atë dhe tregojnë të gjithë duart e tyre se si duket nëse pini dy cigare në të njëjtën kohë.
“A ka ndonjë serb këtu?”, ne pyesim Aliun.
“Jo, janë vetëm shqiptarë”, përgjigjet ai, duke u mbështetur gjithë rrugës tek ne.
– Nuk do të ketë asnjë serb? “Jo kurrë”.
Më tej gazeta përshkruan se si një burrë i zonës, Ragmi Mustafa, hyn në kafene dhe iu rrëfen se çfarë të mirash do iu sjellë kalimi i Preshevës në administrimin e Kosovës.
“Kjo do të sigurojë që fëmijët shqiptarë të arsimohen më mirë, që të gjithë shqiptarët e sapoformuar të mund të përdorin diplomat e tyre në Serbi dhe pastaj do të rrëzojnë pengesën gjuhësore”, thotë ai ndërsa ne e pyesim për mendimin e tij.
“Sadri Aliu është më pak i sigurt, por ai gjithashtu ëndërron për vendlindjen e tij të ringjallet në Kosovë si rezultat i një kufiri të ri”,shpjegon media daneze, teksa vetë i riu shqiptar shprehet: “Shumica prej nesh shpresoj se kjo do të ndodhë sepse tani nuk kam asnjë vend. Tani nuk mund të them që unë jetoj në Serbi ose në Kosovë, vetëm di se unë jam shqiptar në gjak edhe pse pasaporta ime thotë se unë jam serb”.
“Kutia e Pandorës në Preshevë, ku 90 për qind e më shumë se 13,000 banorëve janë shqiptarë, është një nga pikat kryesore të një drame politike të madhe në Ballkan. Që nga vera, krerët e qeverive në Serbi dhe Kosovë po negociojnë një kufi të ri për të shkëmbyer enklavat etnike në vendet: Serbia Veriore e Kosovës me shqiptarët në jug të Serbisë”, rrëfen më tej gazeta.
Ndërsa më tej kanë siguruar një takim të dytë me të shqiptarin Aliu, ku shpjegojnë me detaje jetën e një të riu në Preshevë dhe aktivitetin e tyre gjatë 24 orëve:
“Librat shkollorë shqiptarë janë të jashtëligjshëm”
Disa orë para se të hyjmë në një disko, takojmë Sadri Aliun në një fushë basketbolli në Preshevë, ku të rinjtë luajnë në muzg.
Llambat e rrugëve që qëndrojnë pranë mureve nuk kanë punuar për vite me radhë.
E vetmja gjë që ndriçon në rrugë është telefoni i 25-vjeçarit Aliu.
Ai qëndron në mes të fushës, pak metra nga lojtarët e basketbollit dhe thith tymin e cigareve që hapet në qiell”.
Më tej në këtë artikull shpjegohet se si i riu ka marrë pjesë në disa aktivitet nën logon e flamurit serb dhe se si detyrohet të buzëqeshë me flamurin e tyre në duar, edhe pse kjo është thjesht fasadë.
“Është keq të jetosh në Serbi si shqiptar, sepse ne shqiptarët nuk kemi të njëjtat të drejta si serbët”, tregon Aliu, teksa thekson se e ka të vështirë të gjejë punë për shkak të rrënjëve të tij shqiptare.
“Kam anëtarë të familjes që kanë vdekur në luftë, por prindërit e mi ndoshta e kanë atë më të qartë se unë. Ishin shumë të frikësuar kur shkova në Beograd për një javë“, rrëfehet Sadri Aliu për gazetarët danezë, teksa shton se ka frikë se në të ardhmen do të detyrohet të largohet nga vendlindja e tij për shkak të varfërisë dhe papunësisë.
Gjithsesi studenti i IT-së thekson se me të rinjtë serb bashkëpunon dhe ka mirëkuptim.
“Por unë nuk kam probleme me serbët këtu në qytet, nuk mendoj se ka ndonjë që ka, kam shumë miq serbë dhe ne rrallë flasim për luftën.
Dhe nëse bëjmë, flasim për të bërë gjëra ndryshe nga ç’ka ndodhur më parë. Se duhet të ndërtojmë stabilitet dhe mirëkuptim në rajon dhe të përqendrohemi tek të rinjtë. Ajo që ka ndodhur ka ndodhur”.
Në ditën e nesërme Aliu, së bashku me gazetarët danezë udhëtojnë në pikën ku ndahet territori i
Preshevës me ato të qytetit tjetër me popullsi serbe, dhe aty gazetarët ndalen e pyesin një banor serb në moshë të mesme për çështjen e qytetit shqiptar në territorin serb.
“Presheva bëhet pjesë e Kosovës vetëm nëse politikanët në Beograd e njohin Kosovën si shtet të pavarur dhe se do të ishte një gabim i madh, nuk do të ndodhë, sepse Kosova është pjesë e Serbisë, kjo është diçka që është duke u folur vetëm në media dhe si 85% e gjithçkaje tjetër që thotë media, është një gënjeshtër”, thotë banori serb, teksa nuk përgjigjet kur e pyesin se çfarë do të bënte nëse ai papritmas do të jetonte në Kosovë.
Ndërkaq, gazetarët danezë kthehen në Preshevë me Sadri Aliun në makinë dhe fillojnë të shohin disa pjesë të qytetit duke u ndalur para Bashkisë, apo në një majë kodre ku duket territori i Kosovës.
“Në verë, makinat parkohen këtu (tek Bashkia) dhe janë të gjitha me targa zvicerane. Të gjithë të rinjtë që janë larguar për të punuar në Zvicër kthehen e vizitojnë familjet e tyre”, thotë shqiptari, ndërsa e pyesin nëse mendon të largohet nga Presheva.
“Po, këtu është e mërzitshme, por çfarë mund të bëj unë? Unë jam një patriot periferik. Unë jam shqiptar në gjak, por kjo është shtëpia ime”, deklaron shqiptari Aliu teksa mbyll bisedën me të huajt që përpiqen të kuptojnë realitetin e një shqiptari që jeton në Serbi.