Balkani është një rajon me një hapësirë gjeografike të veçantë, plot me vlera të rralla kulturore e historike. Megjithatë, kjo zonë ka përjetuar një histori të turbullt, të shoqëruar me periudha të vështira dhe konflikte të ashpra që kanë lënë pas shumë viktima. Këto ngjarje kanë ndikuar thellë në marrëdhëniet midis popujve dhe vendeve të këtij rajoni.
Ndërkaq, ndjenja e bashkëpunimit dhe njohja e rëndësisë së jetës së përbashkët kanë filluar të dalin në sipërfaqe, duke sjellë shpresë dhe vizion për të ardhmen e Ballkanit. Nëse dëshirojmë të shohim një rajon të integruar dhe të qëndrueshëm, duhet të fillojmë nga idetë dhe vlerat e përbashkëta që na bashkojnë. Problem më i madh është mungesa e dialogut, respektit dhe bashkëpunimit mes popujve dhe vendeve të këtij rajoni.
Në të vërtetë, një nga sfidat kryesore është çështja e identitetit dhe mospajtimit midis komuniteteve të ndryshme etnike, si në rastin konkret të shqiptarëve dhe serbëve. Por duhet të ndryshojmë perspektivë dhe të shohim njëri-tjetrin si bashkqytetarë dhe fqinjë, të njëjtin qiell, tokë dhe diell që na ngroh. Duke njohur dhe vlerësuar gjuhët, kulturat dhe historitë e ndryshme të popujve në rajon, mund të arrijmë mirëkuptim dhe bashkëpunim më të thellë.
Për të ndërtuar një rajon të përbashkët dhe të qëndrueshëm, duhet të kultivojmë bashkëpunimin ekonomik dhe tregtinë e lirë. Zhvillimi ekonomik dhe investimet në sektorët strategjikë mund të rrisin mirëqenien dhe bashkëpunimin mes vendeve të rajonit. Kjo do të sjellë përfitime të mëdha, jo vetëm për shtetet, por edhe për komunitetet që jetojnë në këtë rajon. Turizmi detar në Shqipëri dhe turizmi malor në Serbi janë shembuj i suksesit që mund të sillte një bashkëpunim i fortë.
Për të krijuar një rajon të hapur dhe të qëndrueshëm, e rëndësishme është të respektojmë të drejtat e njeriut dhe të minoriteteve. Një tjetër sfidë është zgjidhja e konflikteve që ende qëndrojnë në rajon, si rasti i komunitetit serb në Kosovë dhe i shqiptarëve në Serbi. Në këtë kuptim, duhet të angazhohemi në përmbushjen e standardeve të Bashkimit Europian dhe të gjejmë zgjidhje të përbashkëta për marrëdhëniet e ardhshme.
Roli i të rinjve është kyç për të ndërtuar një të ardhme të ndritshme për këtë rajon. Ata duhet të jenë pioniere që guxojnë të ndryshojnë mentalitetin dhe të njoftohen me të ndryshmën. Kjo do të arrihej duke i inkurajuar ata të përqendrohen në arsimimin e lartë, duke shkëmbyer kulturat dhe duke bashkëpunuar nëpërmjet projekteve dhe iniciativave të përbashkëta.
“Nëse jo Balkani, atëherë Presheva”
Kjo thënie ka një thelb të rëndësishëm që tregon se bashkëpunimi në rajon është kyç për të ardhmen e mirë të Ballkanit.
Presheva si komunë me shumice shqiptare në Serbi, mundë tê jetë një shembull frytdhënës për të gjithë rajonin. Duke u angazhuar në bashkëpunim dhe pranimin e njëri-tjetrit, mund të ndërtojmë një model të përbashkët, të qëndrueshëm dhe paqësor edhe për gjithë Balkanin.
Kjo është e mundur vetëm nëse do të vendosim mbi dallimet dhe konfliktet, duke i ngritur frytet e bashkëpunimit dhe mirëkuptimit, pra, Presheva si qytet e ka këtë mundësi.
“Është shumica ajo që detyrimisht duhet kujdeset për pakicën, në Kosovë, Sërbi e ku do”
Të gjithë Balkani e mbase edhe me gjërë, përfshir edhe ne, e njohim e e këndojm “Erdelezin”, është ndër këngët më të popullarizuara në rajon, por
Sot në institucionet publike të Komunës së Preshevës gjeni shumë pak ose as pak të punësuar e përfaqësues të komunitetit rom,
Pse ?…
Ky artikull është publikuar si pjesë e projektit “Forcimi i zërave gjithëpërfshirës të viktimave, duke transformuar narrativat” zbatuar nga Nismat Qytetare, Integra, Nisma e Re Sociale, Veprimi Paqesor, Lëvizja Paqesore PAX dhe Qendra Ndërkombëtare për Drejtësi Tranzicionale, dhe financuar nga Bashkimi Evropian. Përgjegjësia e vetme për përmbajtjen e tij është Organizata Aktivistëve REFORMA & PreshevaPRESS dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Evropian dhe partnerëve mbi projektin “Forcimi i Zërave Gjithëpërfshirës të Viktimave, Transformimi i Narrativave”.